شعبان یا شَعبان المُعَظّم هشتمین ماه تقویم هجری قمری است که بنا به روایات اسلامی، فضیلت بسیاری دارد و در آن به روزه‌داری، صدقه دادن، صلوات فرستادن و خواندن دعاهای خاص مانند صلوات شعبانیه و مناجات شعبانیه سفارش شده است. همچنین در این ماه مناسبت‌های مذهبی مختلفی وجود دارد از جمله آنها میلاد امام حسین(ع)، حضرت عباس(ع)، امام سجاد(ع)، و حضرت علی‌اکبر و امام مهدی(عج) است که به اعیاد شعبانیه شناخته می‌شوند.

شعبان از ریشه شعب است و از آنجا که در این ماه روزی مؤمنان و حسنه در آن منشعب و بسیار می‌گردد، این ماه شعبان نام گرفت.[۱] ماه شعبان، منسوب به پیامبر اکرم(ص) است. او ماه شعبان را روزه می‌گرفت و به ماه رمضان وصل می‌کرد. روایاتی از معصومان در فضیلت ماه شعبان آمده است، رفتن به بهشت و برخورداری از کرامت الهی در قیامت، پاداش روزه این ماه معرفی شده است.[۲]

امام صادق(ع) می‌فرماید:
«چون ماه شعبان فرا می‌رسید امام سجاد(ع) اصحاب خود را جمع می‌نمود و می‌فرمود‌ای اصحاب من می‌دانید این چه ماهی است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول(ص) می‌فرمود شعبان ماه من است پس در این ماه برای جلب محبت پیامبر خود و برای تقرّب به سوی پروردگار خود روزه بدارید. به حقّ آن خدایی که جان علی بن حسین به دست قدرت اوست سوگند یاد می‌کنم که از پدرم حسین بن علی(ع) شنیدم که فرمود شنیدم از امام علی(ع) که هر که روزه بگیرد در ماه شعبان برای جلب محبّت پیامبر خدا و تقرّب به سوی خدا؛ خداوند او را دوست می‌دارد و در روز قیامت کرامت خود را نصیب او می‌گرداند و بهشت را برای او واجب می‌کند.»[۳]
شیخ طوسی از صفوان جمال نیز روایت کرده که گفت:
«امام صادق (ع) به من فرمود کسانی را که در اطراف تو هستند را بر روزه گرفتن در ماه شعبان ترغیب کن. گفتم فدایت شوم مگر در فضیلت آن چیزی هست؟ فرمود: بله همانا که رسول خدا(ص) هر گاه هلال ماه شعبان را می‌دید به مُنادیی امر می‌فرمود که در مدینه ندا کند:‌ ای اهل مدینه من رسولم از جانب رسول خدا(ص) به سوی شما. ایشان می‌فرماید آگاه باشید همانا شعبان ماه من است پس خدا رحمت کند کسی را که یاری کند مرا، بر ماه من یعنی در آن ماه روزه بگیرد.»[۴]
امام صادق (ع) از امام علی(ع) نقل می‌کند که آن حضرت می‌فرمود:

«از زمانی که شنیدم منادی رسول خدا(ص) ندا کرد در ماه شعبان، ترک نشد از من روزه شعبان و ترک نخواهد شد از من تا مدتی که حیات دارم ان شاء الله تعالی. و می‌فرمود: روزه دو ماه(شعبان و رمضان)، توبه مغفرت از خدا است.»[۵]

1.شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‌، ۱۴۰۶ق، ص۶۲.
2.شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‌، ۱۴۰۶ق، ص۵۴.
3.علامه مجلسی، بحار الأنوار، چاپ دارالاحیاءالتراث، ج۹۴، ص۸۲.
4.مفاتیح الجنان، ص۲۸۰؛ حرّ العاملي، وسائل الشيعة، چاپ دارالکتب‌الإسلامية، ج۷، ص۳۷۸.
5.مفاتیح الجنان، ص۲۸۰.